MSPO 2022: Morski system artyleryjski drogą do nowoczesnej obrony przeciwlotniczej?

OSU-35K jest modułowym systemem do obrony bezpośredniej, który powstał z myślą o zabudowie na różnego typu jednostkach pływających. Posiada zdolność do wykrywania, śledzenia i zwalczania celów powietrznych takich jak: samoloty, śmigłowce, bezzałogowe statki powietrzne, a także pociski rakietowe oraz nieopancerzone i lekko opancerzone cele nawodne i lądowe. Jest to rozwinięcie programu rozpoczętego w 2012 roku i współfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, który realizowało Konsorcjum Naukowe w składzie: Wojskowa Akademia Techniczna (Warszawa) jako lider, Akademia Marynarki Wojennej (Gdynia), PIT-RADWAR S.A. (Warszawa), Zakłady Mechaniczne „TARNÓW" S.A. (Tarnów). Jego efektem było opracowanie i przetestowanie na pokładzie ORP Kaszub systemu artyleryjskiego OSU-35, który w 2018 uzyskał państwowy certyfikat uzbrojenia.

System został dostosowany do instalacji na mniejszych jednostkach, takich jak niszczyciele min Kormoran II. Obecnie skonstruowany jest z kompozytów i ma znacznie bardziej kompaktową budowę. System może zostać łatwo zintegrowany z okrętowym systemem zarządzania walką (CMS), ale też zdolny jest do działania autonomicznego w sytuacji, gdy CMS ulegnie awarii bądź integracja nie jest możliwa. W przypadku wpięcia w system zarządzania walką OSU-35K staje się elementem systemu bojowego, którego głównym zadaniem jest bezpośrednia eliminacja zagrożeń, przede wszystkim powietrznych. Jeśli jednostka nie dysponuje systemem zarządzania walką, możliwe jest autonomiczne funkcjonowanie w oparciu o stanowisko kierowania ogniem i własne oprogramowanie.

Armata z amunicją programowalną

Jednym z kluczowych - a równocześnie najbardziej widocznym elementem OSU-35K - jest zdalnie sterowana  wieża armaty morskiej kalibru 35 mm typu, AM-35K. Zarówno jej konstrukcja nośna, jak też system osłon, wykonane są z włókna węglowego, co wydatnie wpłynęło na obniżenie masy całkowitej. Bez amunicji waga całkowita to 3300 kg czyli znacznie mniej niż w przypadku prototypowej wersji tej armaty zainstalowanej na korwecie do zwalczania okrętów podwodnych ORP Kaszub w 2016 r. Od tego czasu przeprowadzono wiele testów i badań, które potwierdziły skuteczność tego efektora. Jednocześnie jednak doświadczenia z programu doprowadziły do opracowania nowej wersji, w której wdrożono szereg zmian. Wpłynęły one przede wszystkim na „odchudzenie" i optymalizację systemu wieżowego.

Uzbrojenie wieży AM-35K stanowi system automatycznej armaty kalibru 35 mm o szybkostrzelności teoretycznej 550 strz/min. Jej zasięg skutecznego ognia to, w zależności od zastosowanej amunicji, nawet do około 5000m. Sam automat kal. 35 mm został pozyskany dla polskiego przemysłu w ramach licencji na armatę typu KDA od szwajcarskiej firmy Oerlikon (dziś należącej do koncernu Rheinmetall). Jej produkcja została powierzona spółce HSW. Jedną z najistotniejszych cech armaty, poza precyzją prowadzenia ognia, jest obustronne zasilanie w amunicję, które umożliwia błyskawiczną zmianę stosownego rodzaju amunicji umieszczonej w dwóch odrębnych magazynach (np. pomiędzy pociskami programowanymi a podkalibrowymi). Jednym z podstawowych założeń jest zastosowanie, obok amunicji podkalibrowej z rdzeniem fragmentującym typu FAPDS, także amunicji kalibru 35 mm o programowalnym czasie rozcalenia (air burst). Znacznie zwiększa ona skuteczność ognia, szczególnie prowadzonego do małych celów powietrznych.

PIT-RADWAR S.A., we współpracy z Mesko, opracował i zastosował innowacyjny system, w którym czas rozcalenia pocisku wyliczany jest na podstawie parametrów celu i pocisku oraz programowany bezkontaktowo podczas opuszczania lufy, dzięki czemu cele typu BSP mogą być neutralizowane nawet pojedynczym strzałem. Skuteczność systemu potwierdzona została badaniami rozcalanej amunicji programowalnej przeprowadzonymi przez PIT-RADWAR S.A. i MESKO S.A. w ramach programu: „Bateria przeciwlotnicza 35mm" we wrześniu 2019 r. na poligonie Centralnym Poligonie Sił Powietrznych w Ustce. W testach, które obejmowały strzelanie do celu powietrznego amunicją programowalną, wszystkie cele przyjęte do ostrzelania zgodnie z programem badań, zostały trafione.   

Wieża AM-35K uzbrojona jest w jedną armatę kal. 35 mm wyposażoną w elektryczny system stabilizacji w azymucie i elewacji. Umożliwia on bardzo precyzyjne sterowanie linią celowania. Wspólnie z wideotrakerem, czyli systemem optycznego, automatycznego śledzenia celu i naprowadzania uzbrojenia zapewnia to możliwość podążania za celem bez zakłóceń, nawet w trudnych warunkach morskich. Znacznie zwiększa to szansę trafienia również szybko poruszających się celów. Aby jednak było to możliwe, potrzebna jest ścisła współpraca wieży i systemu śledząco-celowniczego.

System kierowania ogniem, czyli oczy i mózg

Równie istotnym elementem systemu OSU-35K jest Zintegrowana Głowica Śledząca ZGS-35K. Jest to element, który w stabilizowanej głowicy łączy w sobie kamerę termowizyjna, kamerę światła dziennego, dalmierz laserowy o dużej częstotliwości próbkowania, wideotraker oraz antenę interrogatora IFF IKZ-50P. Opracowany w kraju elektryczny systemy napędów i stabilizacji w azymucie oraz elewacji w połączeniu z oprogramowaniem systemu kierowania ogniem zapewniają precyzyjne sprzężenie linii celowania armaty i linii widzenia sensorów głowicy. Z punktu widzenia niewielkich jednostek istotna jest dodatkowo niewielka masa głowicy z układem napędowym, która nie przekracza 140 kg, a także relatywnie niewielki pobór mocy, umożliwiające zabudowę systemu na tych jednostkach.

Całość pracy zarówno głowicy ZGS-35K, jak i armaty AM-35K jest koordynowana przez system kierowania ogniem BSKO-35K, który integruje w czasie rzeczywistym elementy OSU-35K. System może funkcjonować w trybie automatycznym, półautomatycznym i ręcznym. Tryb ręczny może być realizowany przez rezerwowe stanowisko kierowania ogniem RSKO-35K w przypadku niesprawności BSKO lub braku danych z systemu CMS. Jest to więc zarówno funkcja awaryjna, jak też - dla jednostek nie posiadających systemu kierowania walką - możliwość użycia sterowania ręcznego lub półautomatycznego jako podstawowego trybu działania. Dzięki zastosowaniu wideotrakera i stabilizacji, zarówno w głowicy obserwacyjno-celowniczej ZGS-35K, jak i wieży AM-35K, OSU-35K może samodzielnie podążać za wskazanym celem, zapewniając wysokie prawdopodobieństwo trafienia celu pierwszym strzałem.

Na wodzie i lądzie

Optymalizacja funkcjonalności oraz gabarytów i masy systemu OSU-35K sprawia, że system ten może stanowić bazę dla lądowego, samobieżnego systemu przeciwlotniczego bardzo krótkiego zasięgu (VSHORAD).  

Stabilizowana wieża i system kierowania ogniem, będące elementami systemu morskiego, zapewniają możliwość prowadzenia ognia ze stojącej lub znajdującej się w ruchu platformy. Są to atuty bardzo istotne np. dla mobilnych systemów obrony powietrznej wojsk lądowych, takich jak program Sona, którego celem jest wprowadzenie do służby następcy wozów ZSU-23-4MP Biała. System OSU-35K, który integruje wieżę z armatą 35 mm oraz głowicę optoelektroniczną może być posadowiony na podwoziu samochodu ciężarowego wysokiej mobilności 6x6. Może też zostać zabudowana na przykład na podwoziu szeroko stosowanego w Wojsku Polskim KTO Rosomak, czy też na platformie gąsienicowej, na przykład typu Krab/K9, lub innej.

Zakłady PIT-RADWAR analizują takie możliwości i w ostatnim czasie prezentowały m. in. możliwość integracji wieży armaty na podwoziu Jelcz oraz KTO Rosomak. Innym wariantem jest zastosowanie ciężkiej wieży w projekcie do zabudowy na podwoziu K9/Krab lub też na innym podobnej klasy wagowej, wyposażonej w radar, stację optoelektroniczną oraz dwie armaty kalibru 35 mm na bokach wieży, wraz z pociskami rakietowymi.

Oczywiście dla programu Sona możliwe jest też opracowanie dedykowanego rozwiązania, w pełni zgodnego z wymogami Zamawiającego, właśnie w oparciu o technologie związane ze sterowaniem uzbrojeniem, w rodzaju armaty kal. 35 mm, a także wyrzutni pocisków rakietowych, czy efektorów niekinetycznych. Przykładem takiego rozwoju uzbrojenia jest zresztą ewolucja pierwotnej, cięższej armaty OSU-35 w system OSU-35K, który trafi na Kormorany, a być może również na Mieczniki.

Obok programu Sona cały czas rozpatrywany jest program Noteć, w którym również pozyskane mają zostać systemy przeciwlotnicze bardzo krótkiego zasięgu. PIT-RADWAR proponuje w nim system złożony z armat kal. 35 mm – zarówno w wersji holowanej, na zautomatyzowanej platformie z celownikiem programowalnym lub z własnym systemem kierowania ogniem wykorzystującym głowicę optoelektroniczną (AG-35). Systemy wykrywania i naprowadzania oraz kierowania ogniem znalazły się na pojeździe kołowym 4x4 w postaci wozu kierowania ogniem WG-35. Oba systemy posiadają wiele wspólnych elementów i rozwiązań, przede wszystkim w zakresie efektora, którym jest armata kal. 35 mm, oraz układów napędowo-sterujących i systemu celowniczego.

Prezentowany w Kielcach system OSU-35K jest więc kolejnym „wcieleniem" zestawu przeciwlotniczego z armatą 35 mm, który trafi na wyposażenie Sił Zbrojnych RP, w tym wypadku Marynarki Wojennej. Zdecydowanie nie jest to jednak „ostatnie słowo", jeśli chodzi o systemy przeciwlotnicze tego kalibru oferowane przez PIT-RADWAR dla Wojska Polskiego. Z kolei sam OSU-35K stanowi również atrakcyjną ofertę eksportową, bo może być instalowany nawet na małych jednostkach pływających – przeciwminowych, jak Kormoran II, czy na przykład patrolowych, zapewniając im szerokie możliwości zwalczania celów, nawet tak wymagających jak małe bezzałogowce.

Artykuł przygotowany we współpracy z PIT-RADWAR S.A.