Szwedzkie granatniki i rakiety dla Homara. Nowości Saab na MSPO

Szwedzki koncern Saab zaprezentował na targach MSPO 2016 rodzinę lekkich­­, granatników jednorazowych, oferowanych dla piechoty. Zademonstrowane zostały nie tylko granatniki AT4 CS, ale też system NLAW, służący do zwalczania czołgów podstawowych w ruchu oraz granatniki wielorazowe Carl-Gustaf w odmianach M3 i M4.

Czytaj więcej: Nowy Serwis Specjalny MSPO.Defence24.pl - Najnowsze informacje i analizy z Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach. Zapraszamy!

Jednorazowe granatniki AT4 mogą być przenoszone przez pojedynczych żołnierzy i służą do zwalczania różnych typów celów – od pojazdów bojowych, poprzez lekkie umocnienia, aż do siły żywej. Mogą wykorzystywać głowice kumulacyjne (przeciwpancerne), odłamkowo-burzące i do niszczenia budynków i umocnień. Granatniki poszczególnych wersji mogą być dobierane przez żołnierzy w zależności od wykonywanych zadań. Po wystrzeleniu są wyrzucane – nie ma potrzeby przenoszenia zapasu amunicji. Do wyrzutni mogą być również opcjonalnie dołączane systemy celownicze, które są instalowane na uniwersalnej szynie montażowej.

Standardowy pocisk kumulacyjny charakteryzuje się przebijalnością ponad 350 mm i może razić cele na odległościach do 400 m. Prędkość początkowa pocisku wynosi 290 m/s, masa samego pocisku – 1,8 kg, a całego granatnika – 6,7 kg. Granatnik AT4 jest rozpowszechniony na świecie, jest używany między innymi jako podstawowe wyposażenie w armiach Stanów Zjednoczonych i Francji, a także – w ograniczonych ilościach – w Wojskach Specjalnych SZ RP.

Dalszy rozwój granatnika doprowadził do opracowania również innych odmian AT4 – CS – których można używać w pomieszczeniach zamkniętych. Wersje te zapewniają nowe zdolności. Granatnik w wersji AT4 CS HP (Confined Space – High Penetration) może skutecznie razić cele w odległości do 300 m, przy przebijalności pancerza ponad 500 mm.

Z kolei pocisk AT4 CS RS charakteryzuje się zwiększonym efektem popenetracyjnym przy zachowaniu przebijalności ponad 350 mm. Granatnik można wykorzystywać w pomieszczeniach zamkniętych. Skutecznego zasięg: do 300 m. Natomiast wariant AT4 CS ER posiada skuteczny zasięg wydłużony do 600 m i przebijalność ponad 400 mm. Masa wszystkich wariantów CS, przeznaczonych do odpalania z pomieszczeń zamkniętych wynosi od 8 kg do 8,9 kg (AT4 CS ER).

Dopełnieniem rodziny granatników AT4 CS są systemy z głowicami innymi, niż kumulacyjne - w wariancie AST – do niszczenia budynków i umocnień, o zasięgu 400 m, oraz HE – odłamkowo-burzący, przeznaczony głównie do rażenia siły żywej. Ten ostatni może prowadzić ogień na odległość do 500 m do celów punktowych i 1000 m do celów obszarowych. Takie granatniki mogą być przydatne na przykład podczas misji stabilizacyjnych.

Saab zaprezentował również podczas MSPO system New Generation Light Anti Tank Weapon, przeznaczony specjalnie do zwalczania ciężko opancerzonych pojazdów bojowych, w tym współczesnych czołgów podstawowych, również w ruchu. Ma on możliwość zwalczania celów ruchomych na odległościach do 600 m (stacjonarnych do 800 m), przez co może stanowić pośredni element pomiędzy lekkimi granatnikami przeciwpancernymi, a cięższymi i kosztowniejszymi pociskami klasy TOW, Javelin czy Spike.

NLAW to jednorazowy system, zdolny do rażenia celów z przedniej lub z górnej półsfery (DA i OTA). Naprowadzanie odbywa się zgodnie z zasadą PLOS (Predicted Line of Sight). Oznacza to, że w wypadku ataku na cel ruchomy, na przykład wóz bojowy, strzelec śledzi cel przez kilka sekund, po czym pocisk kierowany jest według przewidywanej trajektorii jazdy atakowanego pojazdu.

W wypadku wyboru ataku na cel z górnej półsfery, pocisk wykonuje lot około metr nad linią celowania, po czym następuje detonacja głowicy zgodnie ze wskazaniem zapalnika zbliżeniowego. Przedstawiciele producenta wskazują, że daje to możliwość rażenia celów znajdujących się za przeszkodami. NLAW dysponuje pojedynczą dynamicznie kompensowaną głowicą kumulacyjną o kalibrze 102 mm, co zgodnie z zapewnieniami przedstawicieli Saab ma umożliwić przebijanie pancerzy współczesnych czołgów podstawowych, nawet jeżeli są one chronione przez osłony reaktywne. Anders Haster, dyrektor działu Ground Combat w Saab zaznacza, że przebijalność głowicy NLAW wynosi ponad 500 mm.

Właściwości NLAW - zdolność przebicia pancerza o grubości przekraczającej 500 mm oraz rażenie słabiej chronionych górnych partii pojazdu pancernego - gwarantują wyjątkową efektywność ofensywną tego systemu. Nie ma obecnie na świecie czołgu, który byłby odporny na tego typu atak.

NLAW może być integrowany z celownikami optoelektronicznymi wielorazowego użytku (instalowanymi na wyrzutni), z systemu mogą też korzystać żołnierze wyposażeni w gogle noktowizyjne. Został on opracowany z wykorzystaniem materiałów mało wrażliwych, co zwiększa bezpieczeństwo eksploatacji. Pierwotnie opracowano go z myślą o armii Szwecji, gdzie jest używany obok AT4 i Wielkiej Brytanii, ale został pozyskany również przez innych użytkowników eksportowych, w tym Finlandię.

W fińskich siłach zbrojnych NLAW występuje obok zmodernizowanych, lekkich granatników jednorazowych M72, wypełniając „lukę” pomiędzy nimi a ppk TOW-2 i Spike. Pozwala to na funkcjonowanie warstwowej obrony przeciwpancernej, zdolnej do zwalczania szerokiego zakresu zagrożeń i do działań również na niewielkich dystansach – bez konieczności użycia PPK w każdym przypadku. NLAW jest również zdolny do odpalania z pomieszczeń zamkniętych.

Saab zaprezentował również na MSPO wielorazowy granatnik Carl-Gustaf, rozwijany od lat 40. XX. wieku. Obecnie w sprzedaży dostępne są dwie odmiany tego systemu – M3, dość szeroko rozpowszechniona i w niewielkiej liczbie używana również w Wojskach Specjalnych, oraz nowo wprowadzana M4. 

Carl Gustaf w wersji M3 waży 10.7 kg i jest dostosowany do instalacji przyrządów celowniczych za pomocą szyny Picatinny (standardowo dysponuje przyrządami mechanicznymi, oraz zamontowanym na szynie celownikiem teleskopowym dostosowanym do współpracy z systemami nokto/termowizyjnymi). Może wykorzystywać amunicję różnych typów, w tym przeciwpancerną-kumulacyjną (HEAT 751 – tandemową o przebijalności ponad 500 mm, HEAT 551C RS o zwiększonym działaniu odłamkowym i HEAT 655 CS, do strzelania z pomieszczeń zamkniętych), ale też odłamkową HE 441D czy odłamkowo-penetrującą HEDP 502. Maksymalny zasięg rażenia wynosi w zależności od pocisku i celu od kilkuset do ponad tysiąca metrów. 

Istnieją również odmiany specjalistyczne amunicji do Carla Gustafa, w tym przeznaczony do niszczenia budynków i umocnień ASM 509, tandemowy penetrujący (do zwalczania przeszkód i osłon) MT 756, strzałkowy ADM 401 oraz pociski dymne i oświetlające. Dzięki temu – w zależności od doboru amunicji – jeden granatnik może służyć do różnych zadań. Istnieje też amunicja szkolna – zarówno podkalibrowa, jak i pełnokalibrowa.

Saab zademonstrował też najnowszy wariant granatnika – Carl Gustaf M4. Dzięki zastosowaniu technologii tytanowo-kompozytowych zmniejszono masę granatnika do poniżej 7 kilogramów. Ponadto, poprawiono ergonomię, co – jak wskazują przedstawiciele Saab – wpływa na przyspieszenie czasu reakcji strzelca.

Ponadto, granatnik został dostosowany do współpracy z systemami kierowania ogniem, przekazującymi dane do amunicji programowalnej. Zastosowanie podobnych urządzeń może także wpłynąć na zwiększenie zdolności rażenia celów ruchomych. Saab pracuje też nad amunicją kierowaną dla granatników tego typu, co pozwoliłoby wydłużyć zasięg rażenia do około 2 km.

Carl-Gustaf w wersji M4 to nowa jakość. Po pierwsze, kompaktowy i wyjątkowo lekki - ważący po rozładowaniu poniżej 7 kg w konfiguracji podstawowej, zawdzięcza swoje parametry szerszemu zastosowaniu materiałów kompozytowych. Po wtóre, wyposażony w nowatorski system optyczny znacznie usprawniający namierzanie. W przyszlości przewidywane jest dodatkowo wprowadzenie pocisków kierowanych o zasięgu rzędu 2 km.

O ile zaprezentowane granatniki są przede wszystkim ofertą dla pododdziałów piechoty, to Saab pokazał podczas MSPO również system GLSDB (Ground Launched Small Diameter Bomb), dedykowany artylerii rakietowej i oferowany jako uzbrojenie systemu HIMARS, branego pod uwagę w programie Homar. Pocisk GLSDB to połączenie rakiety M26 systemu MLRS i bomby kierowanej Small Diameter Bomb (SDB) koncernu Boeing. Dzięki możliwości wyniesienia szybującej bomby w powietrze przez pocisk rakietowy, może ona razić cele oddalone od wyrzutni nawet o 150 km. 

Ground Launched Small Diameter Bomb łączy atrakcyjną cenę z wysoką skutecznością i precyzją zwalczania celów naziemnych na dalekich dystansach. Pocisk został opracowany na użytek wojsk lądowych, jednak nie wyklucza się potencjalnej przydatności i możliwości zaadoptowania do potrzeb marynarki wojennej. Uzbrojenie tego typu nie weszło jeszcze do regularnej służby - pocisk czeka na dalsze testowe strzelania, terminy jeszcze do ustalenia.

Jak zaznaczyli w rozmowie z Defence24.pl przedstawiciele Saab, w przyszłości broń tego typu być może będzie mogła zostać użyta również w marynarce wojennej. W jednym kontenerze systemu rakietowego MLRS mieści się do sześciu GLSDB, co oznacza, że na kołowej wyrzutni M142 HIMARS można rozmieścić do 6 takich pocisków, a na gąsienicowej M270 - z dwoma kontenerami - do dwunastu. Opracowane przez Saab i Boeing pociski mogą więc być używane w miejsce rakiet MLRS/GMLRS w stosunku 1:1. 

Standardowe bomby SDB są kierowane za pomocą systemu INS/GPS, ale istnieje również możliwość użycia wariantu z dodatkowym naprowadzaniem laserowym (Laser SDB). To z kolei umożliwia rażenie celów ruchomych, o ile zostaną one odpowiednio wskazane - na przykład przez żołnierzy znajdujących się w rejonie działań, czy bezzałogowy system rozpoznawczy.

Inną cechą systemu GLSDB jest możliwość rażenia obiektów w kącie 360 stopni, a więc również znajdujących się za wyrzutnią. W takim wypadku maksymalny zasięg spada do 70 km. Przedstawiciele Saab wskazują także, że dzięki połączeniu wysokości uzyskanej po odpaleniu rakiety i układu kierowania szybującej bomby możliwe jest strzelanie również do celów znajdujących się za przeszkodami - nawet osłoniętych z trzech stron, gdyż trajektoria lotu jest programowana. Z drugiej strony, system jest zdolny do ostrzeliwania celów znajdujących się w pobliżu wyrzutni, gdyż wyniesiona przez rakietę bomba może wykonać lot powrotny w rejon odpalenia.

Bomby SDB standardowo posiadają głowicę odłamkowo-penetrującą, ale dostępne są również w odmianie Focused Lethality Munition, przeznaczonej do rażenia celu energią wybuchu bez generowania nadmiernej ilości odłamków (co ogranicza straty uboczne). Charakteryzują się masą 130 kg (93 kg to głowica bojowa). Dokładność trafienia jest określana na 1 metr. Saab przeprowadził już testowe strzelania pociskami GLSDB, które według przedstawicieli spółki potwierdziły przyjęte założenia.